RİZE'de Gezilecek Yerler – Tarihi Yerler

 

Gelintülü Şelalesi

 

Ayder Yaylası’nın rengarenk doğası arasında akar Gelintülü Şelalesi. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında seyrine doyum olmaz.

Kaçkar Dağları’nın eteklerinden Kavrun Deresi’ne sularını bırakan Gelintülü Şelalesi, tabiatın insana sunduğu en benzersiz oluşumlardan biri. Şelalenin suyu akarken gelin duvağına benzediği için Gelintülü Şelalesi olarak anılmasını sağlamıştır.

Şelale aynı zamanda Türkiye’nin en uzun şelalelerinden biridir. Gören herkeste hayranlık uyandıran bir güzelliğe sahip olan Gelintülü Şelalesi, il merkezine yaklaşık 90 kilometrelik bir mesafede yer alıyor. Ayder Yaylası sınırları içerisinde olması da kolay bir ulaşım sağlıyor şelaleye.

Eğer Ayder Yaylası’na yolunuz düşer veya keyifli bir tatil yapmayı planlarsanız gezi listenize Gelintülü Şelalesi’ni kesinlikle dahil etmelisiniz.

 

Rize Müzesi

 

 

Rize Müzesi, şehrin hem tarihi hakkında hem de yörenin kültürü ve geleneği hakkında geniş çaplı bilgi vermektedir. İlçe merkezinde bulunur.

Rize gezilerinde ilk görülmesi gereken yerlerden biri olan Rize Müzesi, şehir merkezinde bulunan ve “’Sarı Ev”’ diye adlandırılan bir binada bulunmakta. Müzenin bulunduğu ev, 1984 yılında Atatürk Evi olarak hizmet vermekteydi. Sonraki yıllarda ise Kültür Bakanlığı’nca alınıp, restorasyon çalışmalarının ardından 1998 yılında müze olarak hizmet vermiştir.

Rize Müzesi’nin 70’den fazla arkeolojik eseri, 600’e yakın sikkesi, 1000’i aşkın etnografik eseri bulunmakta. Zengin bir koleksiyona sahip olan Rize Müzesi’nde el yazmaları görmek de mümkün.

 

Anzer Yaylası

 

Rize’nin İkizdere ilçesine 35 kilometrelik bir mesafede yer alan Anzer Yaylası, endemik çiçek türlerinin güzelleştirdiği doğasıyla bulunduğu coğrafyanın en önemli parçalarından biri.

Anzer Yaylası’nın alanı geniş olup, Aşağı Anzer (Çiçekliköy) ve Yukarı Anzer (Ballıköy)’ sınırlarını oluşturur. Ünlü Anzer balının üretildiği alandır aynı zamanda. Bu sebepten dolayı yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı durumunda…

Anzer Yaylası hem doğasıyla hem de ünlü Anzer balına ev sahipliği yapması sebebiyle 1991 yılında turizm bölgesi olarak ilan edildi.

Fauna ve flora bakımından zengin bir bölge olan Anzer Yaylası’nda yamaç paraşütü, zirve tırmanışları ve treeking sporları için elverişlidir. Yani sadece doğada zaman geçirmek isteyenlere değil, aynı zamanda adrenalin dolu sporlara ilgi duyanlara da hitap eden Anzer Yaylası, Rize tatillerine mutlaka dahil edilmesi gereken bir nokta.

 

Şenyuva Köprüsü

 

Rize-Çamlıhemşin’in tarihi eserlerinden biri olan ve kullanılmaya devam eden Şenyuva Köprüsü, bulunduğu bölgenin en eski köprüsüdür.

Eski adı Çinçiva olan köprü tek kemerli bir yapıya sahiptir.Fırtına Deresi üzerinde bulunur ve doğu-batı doğrultusunda uzanır. Yöre halkına göre köprünün kitabesi 1946 yılında bir selde kaybolmuştur. Kitabede yazan tarihin ise 1699 olduğu bilgisi yine yöre halkı tarafından söylenmekte. Dere seviyesinden 15-20 metre yükseklikte bulunan köprünün toplam uzunluğu 40 metre.

Çamlıhemşin’in yeşil doğası arasına gizlenmiş olan bu eski tarihi yapı, Karadeniz turunuzun en güzel noktalarından biri olabilir.

 

Şimşirli Köyü Camii

 

Rize-İkizdere’de bulunan Şimşirli Köyü Camii, bölgenin tarihi ibadet mekanlarından biridir.

Şimşirli Köyü Camii’nin ilk yapım çalışmaları 1853 yılında başlamıştır. 1857 yılında ise Ahmet Usta tarafından inşa edilmiştir. Caminin inşaatı sırasında ahşap yığma tekniği kullanılmıştır. Mimarisi kare planlı olup, eğimli bir arazide bulunmaktadır. Engebeli bir noktada bulunması yüksek taş duvar kalıplarının kullanılmasını sağlamıştır.

Şimşirli Köyü Camii’nin yakınında bir de medrese bulunuyor. Medrese de camiyle aynı yıl inşa edilmiştir.

 

Rize Kalesi

 

Rize Kalesi, il merkezinde bulunduğu için kolay bir ulaşım yoluna sahiptir. Kale, iç kale ve aşağı kale olarak ikiye ayrılsa da aşağı kale günümüzde hemen hemen yok olmuştur.

İç kale bir dönem Cenevizliler tarafından kullanılmıştır. Bir zaman harap olmuş ve sonrasında Bizans İmparatoru Jüstinyen döneminde yenilenmiştir. Günümüzde Karadeniz’in bu güzel şehrine gelen turistlerin ziyaret ettiği noktalardan biridir. Kale hem görkemli yapısıyla hem de Rize şehir merkezinde bulunması sebebiyle yoğun bir ilgi görmektedir.

 

Ovit Yaylası

 

İçerisinde 40-50 ev bulunan Ovit Yaylası, turizm açısından oldukça önemli noktalardan biridir. Yıl içerisinde birçok yerli ve yabancı turistleri ağırlar ve her yıl yaptığı şenliklerle hem halkı eğlendirir hem de özel konuklarını misafir eder.

Düzenlenen şenlikleri ünlü sanatçılar renklendirir. Karadeniz’in en güzel yaylalarından birini oluşturan Ovit Yaylası; Gito Yaylası ve Hazindak Yaylası gibi güzelliğinden bir şey kaybetmemiştir. Rize-İkizdere’ye bağlıdır Ovit. Karadeniz’in en görülesi yerler arasındadır. Rize gezinizde kesinlikle Ovit’e gelip keşifler yapmalısınız ve bol bol fotoğraf çekerek her anı ölümsüzleştirmelisiniz. Ovit Yaylası şenlikleri her yıl yapılmaktadır ve gezinizi o günlerde yaparsanız yüksek rakımlı bu bölgenin eğlenceyle doruklara çıktığına şahit olma fırsatını da yakalayabilirsiniz.

 

Palovit Şelalesi

 

Türkiye’nin, her şehrine serpiştirdiği doğal güzelliklerinden biri de Palovit Şelalesi’dir. Rize-Çamlıhemşin’de bulunan Palovit Şelalesi, bölgenin en yüksek debili şelalesi özelliği taşıyor.

Yeşil renkler arasında beyaz ve ince bir örtü gibi serilir kendi yatağına. Karadeniz’in benzersiz doğasının önemli parçalarından olan Palovit Şelalesi’ne ulaşım oldukça kolaydır. Çat yönünden Zil Kalesi’ni geçtikten sonra yol ayrımından girerek ulaşabilirsiniz. Yol ayrımında yürüyerek gitmeyi tercih etmelisiniz; çünkü yol araçlar için uygun değildir. Yürüyerek şelaleye doğru gidebilir ve bu yolun sunduğu manzaraları da doyasıya seyredebilirsiniz. Palovit Şelalesinde serinlemeyi de unutmayın. Bölgedeki Palovit Yaylası, Gito Yaylası ve Hazindak Yaylası gezi listenize dahil olabilir.

 

Fırtına Deresi

 

 

Adrenalin ve doğa tutkunlarının ilk tercih ettiği yerler arasındadır Fırtına Deresi. Ardeşen’e yaklaşık olarak 2 kilometre uzaklıktan sonra Karadeniz’e büyük bir coşkuyla dökülen Fırtına Deresi, 57 kilometre uzunluğundadır.

Yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olan ve özellikle su sporuyla ilgilenenlerin mutlaka rotasına eklediği bir bölgedir ve raftinge en uygun parkurlara sahiptir. Yıl boyunca su sporları için uygun olması başka bir güzelliğidir Fırtına Deresi’nin. Yalnız çok yağışlı günlerde tercih edilmemesi gerekir. Bu arada Çamlıhemşin’in yaklaşık bir kilometre sonrasında parkura başlayabilirsiniz ve Fırtına Deresi Karadeniz’e dökülmeden önce parkuru bitirmeniz gerekiyor. Rize’nin yeşil doğasında ve bitmek bilmeyen tertemiz havasında yapacağınız raftingin ardından şehrin içinde bulunan; Zil Kalesi, Polakcur Yaylası, Çeymakçur Yaylası sizlerin keşiflerini bekliyor olacak.

 

Zil Kalesi

 

Rize ili Çamlıhemşin ilçe merkezinin 15 km güneyinde, Fırtına Deresi Vadisi’ne hâkim noktada, deniz seviyesinden 750 m yükseklikte, kıyıdan da 40 km içeridedir Dere yatağına hâkim bir kayanın tepesinde bulunan bu kale çevreyi kontrol amacıyla yaptırılmıştır Kalenin kimler tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Bölgenin tarihini araştıran Prof A. Bryer kale ile ilgili hiçbir bilgi edinememiş ve dağlar arasındaki geçitlere egemen olan bir derebeyi tarafından yaptırılmış olabileceği görüşündedir Prof Dr. Semavi Eyice’ye göre, yöredeki derebeyi hakimiyeti Osmanlı İmparatorluğu zamanında da sürdürülmüş, asi Tuzcuoğullarının, Trabzon Valisi Hazinedaroğulu Süleyman Ağa ve devlet kuvvetleri ile çarpışmasına kadar, 1840’lı yıllara kadar kullanıldığını ileri sürmüştür

Kale düzensiz bir kaya kütlesinin en yüksek kesiminde ve düzgün bir plana sahip olmayacak şekilde yerel moloz taştan yapılmıştır Kalede tarihlemeye yardımcı olacak herhangi bir bezemeye de rastlanmamıştır Kalenin kuzey yönündeki girişine batı yamacındaki bir yol ile ulaşılmaktadır Kale üzeri beşik tonozlu bir dehlizi olan kapının iç tarafında, tepenin kuzey kısmında kademeli teraslar halinde yapılmıştır Bu teraslar fazla yüksekliği olmayan duvarlarla birbirlerinden ayrılmıştır Tepenin güney ucunda birbirine bitişik iki mekân asıl kale bloğunu oluşturmaktadır Düzensiz planı olan bu bölümlerin kale muhafızlarının barınakları olduğu sanılmaktadır.

Duvarlardaki kiriş izlerinden bu mekânların ahşap döşemeli katları olduğu da anlaşılmaktadır Bu mekânın yanında muntazam dikdörtgen planlı, batı ve doğu yönüne uzanan daha küçük bir mekân vardır Bu mekânın kaleye ait bir şapel olduğu düşünülmüş ise de bunu doğrulayacak bir kanıta rastlanmamıştır Ayrıca bir şapelde bulunması gereken apsis ise burada yoktur Yalnızca kapı girişinin karşısında, batıda içerisi nişli bir girintili hücre bulunmaktadır

Kalenin güney ucu duvarla çevrili bir iç kale görünümündedir Bunun batısında dışarıya doğru taşan dikdörtgen burcun başkule olduğu sanılmaktadır Bu kulenin de düzgün bir planı yoktur Ancak bütün kaleye ve çevreye hâkim bir durumdadır Duvarları 1-5-2 m kalınlığındaki başkulenin zemin katından başka, ahşap döşemeli dört katı daha bulunmaktadır Kalenin aydınlatılmazı mazgal delikleri ile yapılmıştır Ayrıca kulenin üzeri teras şeklinde örtülmüştür

İç kaleden başka dış surlar ve orta surlar kaleyi çevrelemektedir Kale duvarları içerisinde dikine uzanan boru yuvalarının da günümüze gelemeyen sarnıçlara ait oldukları sanılmaktadır.

 

Samistal Yaylası

 

Rakım 2450 m

Ulaşım: Buraya hem Ayder üzerinden, hem de Palovit yaylasından varabilirsiniz.
Eğer araba ile gidecekseniz Ayder güzergahını kullanmanız tavsiye edilir. Daha kısa zamanda ulaşırsınız. İkinci varış rotası ise;Palovit’e kadar araba ile gittikten sonra yaya olarak yaklaşık 2 saat yürüyerekte varmanız mümkün.Araba ve yaya.Araba ile Ayder’den.Yaya Palovit üzerinde aşılarak

Özellikler
Samistal yaylasının en büyük özelliklerinden biri evlerinin çok eski olması ve de evlerin yapımında kullanılan taşların sal şeklinde ve de büyük kütle halinde olmasıdır. Konaklama tesisi ve Lokanta yok. Bakkal ve kahvehane mevcut.

 

Kale Yaylası

 

Rize ili, Çamlıhemşin kazasının 40 km uzağında, rakımı 2800 lerde olan en son köyüdür. Fırtına deresinin doğduğu noktada yer alan kale köyü; Kaçkarların bir bölümünü oluşturan ,Tatos dağı eteklerinde kurulmuş tarihi bir köydür. Erzurum İspir ve Artvin Yusufeli ne geçit veren yapısıyla, geçmişte yük kervanlarının geçiş yaptığı, noktalardan biri olma özelliğine sahibti.

Kale-i bala olan ismi Cumhuriyet yıllarında Hisarcık olarak değiştirilmiş ve bu isimle yıllarca anıldıktan sonra, tekrar Kale köyü olarak ismi değiştirilerek bu gün kü ismini almıştır. Köyün yerleşkesi dağınık olup; birkaç mezra ve mahallelerden oluşmaktadır. Varoş ve Kala mezra olarak kullanılırken; Meyele, faikli, Çiçekli yayla, Orta sırt ve Baş çayır yayla olarak kullanılmaktadır. Yayla olarak kullanılan bu bölümlerde; Özellikle, Orta sırt ve Baş çayır da komşu köylerden gelenlerin yayla evleri mevcuttur. Köyün bu yaylasal özelliğinden ötürü karşılıklı kültür etkileşmeleri olduğundan hemşin kültürünün ağırlığı da köy üzerinde görülmektedir. Tarihi araştırmalarda ise Kale köyünün bir Hemşin kültürü ve dili taşımadığı saptanmıştır.

Köydeki evlerin yapısal özelliğini incelediğimizde; Kara taş duvarlar üzerini örten toprak damların olduğunu görürüz. Evler, tandır ve ocağın bulunduğu bir bölüm ve Maran denen ikinci bölümden oluşmaktadır. Maran; yatak ve kiler odası olarak kullanıldığı gibi, vartivordan sonra da ot ların yerleştirildiği alan olarak hizmet verirdi.

Bu kara taş ve toprak damlı evlerin yanı sıra; üst üste dizilmiş ‘keran’ların oluşturduğu evlere de rastlamak mümkündü. Keran: Uzunluğu 10-15 mt ve hatırı sayılır kalınlıkta olan düzgün ağaçlara denirdi. Günümüz de birer müze lik olan bu binalar, yerini piri ket taşlarının duvar olduğu ve damlarının saçla örtüldüğü evlere bırakmıştır. Türistik amaçlı gelenleri, hayrete düşüren binalardaki kapı ve pencere üstü taşların ve kocaman kalasların ilkel koşullarda nasıl bu duruma getirilebildiğidir. O nedenle olsa gerek bu eski evlerin fotoğrafları hemen her turist kafilesince tab edilmektedir.

Toprak damların yanında “harturma” ile örtülmüş damlarda görmek olasıdır. Harturma: Özel olarak seçilen çam kütüklerinin ustaca yarılmasından oluşmuş,ince oluklu tahtalara denirdi.

Önceleri köyde tarım ve hayvancılık yapılırdı. Tarımda tarlalara, Buğday arpa v.s ekilir biçilirken daha sonraları iklim değişikliklerinden olsa gerek bu tahıllar doğru düzgün yetişmez oldu ya da ekilmez oldu. Hayvancılıkta ise her evde 10-15 büyük baş hayvan ve bazı evlerde ise yüzlerle ifade edilen küçük baş hayvan barındırılıp beslenirdi. Bu gün sadece hobi olarak yapılan yaylacılık ekenomik getiri yönünden çok tali kalmıştır.

Dağın eteklerinde kurulu olan köyde bu gün kışları kimse yaşamamasına karşın, geçmişte Kale köyü; Kışları da şen bir köydü. Coğrafi yapısı ve ekonomik yapısı gereği, Köylüler, yaşamlarını daha iyi devam ettirebilecekleri çareleri arayıp, çareyi gurbetçilikte buldukları için köyden yoğun göçler olmuştur. İlk etapta sahilde arazi almak suretiyle; Pazarın değişik köy ve mahallelerinde toplanmaya başlamışlardır. buradan da büyük şehirlere göç ederek; Çeşitli iş ve mesleklerde çalışmaya başlamışlar ve ya, kendi işlerini kurmuşlardır.

Gurbetçilikle birlikte, büyük şehirlere açılan köylülerimizde; Ekonomik ve sosyal koşulların elverişliliği sayesinde okuma yazma oranında büyük bir artış olmuştur. Parmakla gösterilen okur yazarlar artık çoğalmış meslekleriyle anılan insanlar Köyü temsil eder olmuştur.

Bu arada bir ayrıntı olarak ta belirtmek gerekirse; Kale köyünden pazara göç edenler; Pazarın Abdoğlu (yeni isimlerini yaz.), Hüdisa, Kuvakçe, Duduvat gibi mevkilerinde oturmaktadırlar.

Bu genel bilgilerin ışığında; Biraz daha ayrıntılara girip köyün kültürel yapısını incelediğimizde karşımıza şöyle bir tablo çıkmaktadır. Köyde yaşayanlar; Birkaç sülale şeklinde beklenmişlerdir. Bunlardan sayısal kalabalıklarına göre İslamlar (bunlarda birkaç bölüme ayrılmış durumdalar), Kadıoğulları( Bunlarda birkaç bölüme ayrılmışlardır,) Aziz oğulları (Eyizler) Köseler, Tonyalıler vs .Bu sulalelerde büyüdükçe parçalanmış, değişik sülale gurubu şeklini almaya başlamıştır. Örneğin: İslamlar, Alikalar, ayazlar v.s gibi. Bu durum aile yapılarının parçalanmasını beraberinde getirmiştir. Aynı zamanda geçmişte kapalı bir yapıya sahip olan Kale köyü, bu açılım ve etkileşimler sonucu; yoğun kültür transferi yaşayan köylerden olmuştur. Çeşitli kültüre mensup ailelerle hısımlık düzeyinde akrabalıklar geliştirilmiştir. (Kaleli kızlar önceleri kaleli erkeklerle, kaleli erkeklerde kaleli kızlarla yada hemşinlilerle evlenirdi)

Köyün fiziki yapısına ve mesire yerlerine ilişkin oldukça yazılacak şeyler vardır. Öncelikle; köye ismini veren Kale-i Baladan söz edelim. Köyün vadiye hakim bir noktasında kurulmuştur. Yapıldığı tarihe ilişkin çeşitli tarihler verilmektedir.16 burcu bir gözetleme kulesi olduğu iddia edilen kale, bu gün harabe durumunda olup duvarlarının kalınlığı 0,5 ile 1,5 mt re arasında değişmektedir. Engebeli bir arazı üzerinde kurulduğu için duvarlarının yüksekliği farklılıklar arz etmektedir.

Kaleyle yaşıt olduğu sanılan ancak birkaç kez restore edilen camisi de eski yapılarındandır. Kalenin yakının da şehitlik olduğu iddia edilen mezarlar vardır. Ancak mezarlar gömü olasılığı üzerine kazılmıştır. Tarihi dokusundan sonra, Kale köyünün mesire yerleri de oldukça fazladır. Dağların tepe noktalarında irili ufaklı krater gölleri mevcuttur. İsim olarak sayarsak; Kumlu, Yıldızlı, Şoroğ ve üç göllerdır. Çiçekli yaylanın tepesinde yer alan ve Kale ye gelen herkesin özellikle gitmek istediği köylük sırtından tüm köy ve komşu köyler gözlenebildiği için fotoğraf çekme meraklılarının da ayrıca görmek istediği bir yerdir.

Doğal maden suyu olan “Acı Su” güneşi yakalayan Kalelilerin ilk akla gelen piknik alanı olduğu gibi; Egzama v.s hastalığı olanların da şifa arayıp, yıkandığı bir yerdir. Ancak yıkanmaya musait bir tesisi henüz yapılmamış olup sadece uygun yerler yıkanabilmektedir.

Hüsam suyu özelliği olan bir su dur. Oldukça soğuk olan bu su, kışın bile akmaktadır. Derelerin donduğu mevsimde, bu suyun akabilmesi enteresan bir özelliktir. Kale köyünün diğer kültürel özelliklerini,gelenek ve göreneklerini başka bir bölümde yazacağız.

 

Kaçkar Dağları Milli Parkı

 

Rize Kaçkar Dağları Milli Parkı, büyük bir kısmı Rize ili, Çamlıhemşin ilçesi Ayder Yaylası sınırları içerisinde yer alan koruma altında olan 1994 yılında Milli Park ilan edilen 51.500 hektarlık bir alandır.

Milli Park, dünyanın başka hiç bir yerinde olmayan bitki ve hayvan türleri ile önemlidir.

Kaçkar Dağları Milli Park’ında göller, çayırlar, ormanlar, buzul vadileri ile birlikte, yaban hayatından tilki, ayı, domuz, sansar, çakal, dağ horozu, geyik, yaban keçisi park içerisinde görebileceğiniz nadir güzelliklerdir.

 

Ayder Yaylası Kaplıcaları

 

Ayder Yaylası’nda yıllarca bölge halkı tarafından bilinen ve kullanılan kaplıca, 2005 yılında sağlık merkezine dönüşmüştür.

Tabiat harikası olan Ayder Yaylası’nda kaplıca keyfini yaşamak ve sağlık bulmak amacıyla ülkemizin her yerinden kaplıca severler Ayder Yaylası’nı ziyaret etmektedirler.

Yeşillikler içerisinde şifa bulmak ve temiz bir hava solumak için Ayder Yaylasını ve Ayder Yaylası Kaplıcalarını şiddetle tavsiye ederim...